Onze Participatieve aanpak
Onze samenleving verandert. We zien de trend dat mensen zichzelf beter kunnen en willen organiseren, onder andere door betere informatie- en communicatiemogelijkheden die het internet biedt. De overheid beweegt duidelijk mee in deze ‘bottom-up’ trend, door het geleidelijk introduceren van de participatiesamenleving. Dit doet zij onder andere met instrumenten als de (toekomstige) Omgevingswet. Onder deze wet zijn gemeenten bijvoorbeeld verplicht om participatiebeleid te hebben en uit te voeren.
Deze bottom-up trend vraagt om een omslag in denken en doen, ook voor partijen in de GWW-sector en ruimtelijk ordenaars, zowel in de private als publieke sector. Deze trend vertaalt zich in het projectproces naar een toegenomen nut en noodzaak van participatie. Noodzaak vanwege de onvermijdelijke ‘bottom-up’ trend, nut vanwege de evidente meerwaarde van participatie voor een breed gedragen, soepel verlopend project met een duurzaam resultaat. Kortom: kennis hebben van de gebruiker van een gebied en deze lokale expertise een rol geven bij de inrichting van de buitenruimte is in onze ogen onmisbaar voor een project met een succesvolle participatieve aanpak.
De stappen die Gebiedsmanagers in haar visionaire aanpak heeft gedefinieerd, trechteren uw abstracte opgave tot een concreet project. Hiermee kunnen we uw organisatie voorzien van een hedendaagse aanpak van participatie en u ontzorgen bij participatietrajecten. Hierbij zetten we diverse tools in die leiden tot succes, waaronder ons Gebiedsportaal en onze Digitale Geo-Enquêtetool. Ontdek onze aanpak door de infographic te doorlopen.
Onze Participatieve aanpak
Deze participatietransitie vraagt om een omslag in denken en doen, ook voor partijen in de GWW en ruimtelijk ordenaars. In ons werk wordt participatie in toenemende mate nut en noodzaak van het projectproces. Maar hoe dan? Want participatie goed organiseren kan lastig zijn. Hoe bereik en mobiliseer je effectief de bewoners en gebruikers van een gebied? Hoe krijg je vervolgens op een efficiënte manier inzicht in hun wensen en knelpunten? Gebiedsmanagers ziet de vijf stappen op deze infographic die cruciaal zijn voor een sociaal duurzaam project.
Participatiesamenleving
Begrijp de hedendaagse positie en rol van de bewoners en gebruikers. De tijd dat de overheid bepaalde wat goed was voor de burger, ligt achter ons. We leven in het internettijdperk waarin ieder individu over gigantisch veel informatie kan beschikken en zijn eigen zienswijze hierop in een split-second met de hele wereld kan delen. Dat betekent ook dat individuen elkaar steeds efficiënter vinden: de burger organiseert zich makkelijker. Bijvoorbeeld: een actiegroep op Facebook is een stuk eenvoudiger op te richten dan een vakbond. De rol van de overheid als maker van de spelregels is en blijft onveranderd, maar is er wel sprake van een vermaatschappelijking: de overheid neemt een meer faciliterende rol in, waarbij zelfredzame burgers en sociale ondernemers de inhoud meer en meer bepalen. Deze transitie is weergeven in bovenstaand schema.
Fenomenen als de participatiesamenleving en de Omgevingswet – die laatste stelt (beleid voor) participatie zelfs bij wet verplicht - zijn tekenen dat deze nieuwe verhoudingen zich steeds steviger wortelen in ons maatschappelijke systeem. In deze nieuwe werkelijkheid kan en wil de burger of ondernemer meedoen en een stem hebben in wat er in de leefomgeving gebeurt.
Gebiedsmanagers interpreteert deze transitie als een enorme kans om opgaven meer integraal te benaderen. Een meer gezamenlijk aangevlogen opgave met overheden, bedrijven, instellingen en burgers kan zorgen voor een grotere toegevoegde waarde van het projectresultaat.
Collectieve opgave
Zet de bewoner in voor een beter project. Bij het eerste punt is de noodzaak van participatie aangegeven. Echter is het inzetten van de bewoners en gebruikers bij projecten naast noodzaak ook heel nuttig. Dit komt doordat het goed meenemen van de gebruikers van een gebied een risicoverlagende werking heeft gedurende het gehele projectproces.
Bij de initiatieffase, waarin toegewerkt wordt naar een projectdefinitie, is het belangrijk dat er zo veel mogelijk beschikbare informatie ingewonnen wordt over de locatie en de opgave. Veel van deze informatie zit bij de bewoners. Zij vormen een bron van lokale kennis: als gebruikers van een gebied weten zij als geen ander waar de knelpunten zitten en kansen liggen. De bewoners kunnen met hun collectieve intelligentie snel de verbeterpunten blootleggen. Zo leidt het vroeg betrekken van bewoners tot een robuuster project met minder risico’s en een hogere toekomstbestendigheid.
Het vroeg betrekken van de bewoner gaat niet alleen over het inwinnen van informatie, maar ook over het informeren en mobiliseren van de bewoners ten aanzien van de achterliggende doelstelling van het project. Klimaatadaptatie is een mooi voorbeeld, waarbij – voor een effectief resultaat – bewoners moeten worden geactiveerd om bij te dragen aan het adaptief vermogen van het hele gebied. Wanneer de gemeente de openbare ruimte groener inricht, maar de burger zijn tuin blijft dichtstraten, is het collectieve effect beperkt. De bewoner zo goed mogelijk verbinden aan de doelstelling kan dus cruciaal zijn voor het projectresultaat. Gebiedsmanagers hanteert hierin het motto: ‘’geen klimaatadaptatie zonder burgerparticipatie’’.
Wijkanalyse
Weten in welke omgeving je aan de slag gaat is extreem belangrijk. Dat gaat veel verder dan de technische insteek van het doen van een KLIC-melding en het maken van een BLVC plan. Men moet het karakter van de omgeving begrijpen om hier succesvol in te opereren. Gebiedsmanagers doet dit door aan de voorkant van projecten (in stedelijk gebied) een wijk- of buurtanalyse te maken.
Met de wijk- of buurtanalyse wordt inzicht verkregen waar, met wie en op basis waarvan wordt geparticipeerd. Het beschrijft de karakteristieken van het plangebied, zowel op fysiek als sociaal gebied. Met deze analyse wordt zo goed mogelijk inzicht verkregen in de structuren van de wijk of buurt en hoe de buitenruimte (niet) wordt gebruikt. Het doel is om hieruit zo goed mogelijk de thema’s, kansen, issues etc. te destilleren die kunnen worden meegenomen in de enquête voor bewoners. De wijk- of buurtanalyse is maatwerk, afhankelijk van de omgeving en de wensen van de opdrachtgever, maar grofweg is de analyse opgebouwd uit een bureauonderzoek en een veldonderzoek.
Het bureauonderzoek omvat een fysieke en sociale analyse van het plangebied, geanalyseerd op basis van beschikbare openbare data en documentatie aangeleverd door de opdrachtgever. Het veldonderzoek omvat interviews met functionarissen van de gemeente (beheerders, beleidsmakers, bestuurders en wijkmanagers) en andere betrokken partijen in de wijk (hulpdiensten, buurtpreventie, zorginstellingen etc.). Ook maken we een actuele beeldanalyse vanuit observaties in de wijk. Het bureauonderzoek en veldonderzoek leiden tot een stakeholderanalyse en een conclusie over welke zaken mee te nemen zijn in het participatietraject.
Naast de wijkanalyse, gericht op het identificeren van het plangebied of de wijk als geheel, kan het ook cruciaal zijn om inzicht te verkrijgen in houding en gedrag van de individuele bewoners zelf. Het communiceren met de burger gaat niet alleen om de inhoudelijke inbreng van de burger. De communicatie zelf speelt ook een heel belangrijke rol. ‘’De één is de ander namelijk niet’’: mensen verschillen sterk in houding en gedrag. Elke wijk, buurt en straat vraagt een eigen benadering. Om hier adequaat mee om te gaan maakt Gebiedsmanagers gebruik van leefstijlonderzoek. Wij zijn in staat om - tot op postcodeniveau nauwkeurig - de leefstijlen van de bewoners in het projectgebied te bepalen. Op basis van deze informatie maken wij van communicatie maatwerk. Denk bijvoorbeeld aan maatregelen t.a.v. klimaatadaptatie: bij sommige leefstijlen zal een beroep op de morele plicht effectief zijn, waar bij andere leefstijlen juist een financiële stimulans beter werkt. Leefstijlen bieden zo een goede basis om op de juiste toon de burger te benaderen, met een grotere stuwkracht voor het project tot gevolg.
Participatieproces
Communiceer modern en efficiënt. De nut en noodzaak voor het bereiken van de burger is in de ogen van Gebiedsmanagers klinkklaar. Ook over de wijze van communiceren en participeren hebben wij een heldere visie en aanpak. Gebiedsmanagers zet hiervoor twee zelf (door)ontwikkelde digitale tools in: de Digitale Geo-Enquête en het Gebiedsportaal.
Digitale Geo-Enquête
De Digitale Geo-Enquêtetool biedt op uiteenlopende thema’s goed inzicht in de beleving die er bestaat in de wijk: hoe is de gebruikerservaring? Waar worden knelpunten, kwaliteiten en problemen (zoals parkeerdruk, water op straat, of waar ziet u kansen voor waterberging) ervaren? De enquête biedt specifieke vraag- en antwoordmogelijkheden, waarbij de koppeling gelegd kan worden met de plattegrond van de projectlocatie. Respondenten lopen via PC, tablet of smartphone gemakkelijk door uiteenlopende thema’s heen, waarna zij met één druk op de knop de antwoorden indienen. Deze innovatieve participatieaanpak is standaard meegenomen in onze wijkgerichte aanpak.
Wij nemen onze opdrachtgevers de zorg uit handen door de digitale enquête, van ontwerp tot eindrapportage, te verzorgen. De output die we genereren is een strak georganiseerde dataset met tal van numerieke en geografische analyses. Denk bijvoorbeeld aan grafieken over hoe bewoners het groen in de wijk gebruiken, of geografische intensiteitskaarten over waar respondenten een parkeerprobleem ervaren. Onze digitale enquêtetool biedt zo heldere en bruikbare inzichten, zowel voor beheerders als beleidsmakers. En dat is bruikbare input voor een ontwerpproces. Tevens vormt het een mooie informatiebron om terug te koppelen aan de bewoners zelf, om zo een transparante dialoog te voeren over de opgave.
Trendbewust, duurzaam en efficiënt: Gebiedsmanagers kan met haar Digitale Geo- Enquêtetool vorm geven aan een innovatief participatietraject! Op deze wijze helpen wij onze klanten om succesvolle projecten te realiseren én te innoveren in de werkwijze waarin dit succes tot stand komt.
Gebiedsportaal
Gebiedsportaal is een online omgeving met de informatie die relevant is voor uw project. Gebiedsportaal zorgt dat informatie makkelijk wordt ontsloten, gecombineerd en gedeeld kan worden met de partners van het projectteam. Maar dit kan ook (on)beperkt met andere belanghebbenden als buurtbewoners.
Iedere projectfase heeft zijn eigen dynamiek en kent zijn eigen behoeftes. Zo kan tijdens de ontwerpfase publiek beschikbare data (PDOK!) zoals hittestresskaarten, bestemmingsplannen en voor het ontwerp relevante data gecombineerd worden met projectspecifieke informatie.
Tijdens de uitvoering spelen juist geheel andere behoeften. Dan is het belangrijk te zien wat de impact van wijzigingen in projectfasering op bijvoorbeeld de tijdelijke verkeersmaatregelen zal zijn. Voor de opdrachtgever is het belangrijk zicht te houden op de voortgang van de werkzaamheden en de daarbij behorende kwaliteitscontroles. Om deze reden hebben we het Gebiedsportaal toegesneden op de drie bepalende fasen van een project: die van initiatief, ontwerp/engineering en uitvoering. In elke fase speelt participatie een rol.
Bij elk project verandert in de tijd de informatiebehoefte en wisselt de projectteam-samenstelling. Informatie-uitwisseling is verschillend vanaf de initiatieffase tot en met de beheeroverdracht. Ook zijn verschillende organisaties verantwoordelijk voor (onderdelen) van de projectuitwerking, maar willen wel efficiënt samenwerken. Ook werken deze partijen met uiteenlopende software en hebben elk een andere informatiebehoefte. Een geotechnisch adviseur heeft een andere informatiebehoefte dan een stedenbouwkundig ontwerper of gemeentelijk beheerder. Ook de burger kijkt graag mee bij de totstandkoming van een project. Een herkenbare eerste stap is de ontwerp- en engineersfase. De gemeente richt het portaal in; het betrokken ingenieursbureau levert de ontwerpinformatie. Op basis van deze informatie in het Gebiedsportaal kan de aannemer ‘de informatie verrijken’ op basis van alle revisiegegevens.
Met het Gebiedsportaal wordt het ontwerp omgezet op basis van landelijke informatiestandaarden als de NLCS, IMBOR en de GWSW. Zo kan effectief geschakeld worden van ontwerp naar engineering, effectief ingezet worden in de aanbestedingsfase en uiteindelijk via de uitvoering naar een digitaal opleverdossier, waar de beheerder ook daadwerkelijk iets mee kan! In elke fase kan informatie gedeeld worden; naar bewoners of naar directievoerder/toezichthouder.
Wisselwerking
Er bestaat een naadloze wisselwerking tussen de Digitale Geo-Enquête en Gebiedsportaal. Zo kan men via Gebiedsportaal de enquêteomgeving bereiken en vice versa. Qua resultaten kunnen we de heatmaps (kaarten met de antwoorddichtheid van locatievragen) uit de enquête als kaartlagen opnemen in Gebiedsportaal. Ook stellen we de output van de enquête als geheel (resultatenmemo, constateringkaart of kansenkaart) beschikbaar via het Gebiedsportaal.
Benieuwd hoe deze wisselwerking succesvol wordt toegepast voor een volledig digitaal project in tijden van de coronacrisis? Bekijkt u dan onze recente webinar over participatie in tijden van social distance.
Links naar:
-Webinar 'Participatie in tijden van Social Distance'
Resultaat
Wat levert onze participatieve aanpak nu eigenlijk op, behalve veel contact met bewoners en het gebruik van digitale tools? De resultaten van onze participatieve aanpak worden vanaf de start van het projectproces al zichtbaar. Er is namelijk een helder vertrekpunt gecreëerd, waarin alle basisinformatie zoals openbare data en project specifieke kaders en uitgangspunten duidelijk zijn en zijn geborgd.
Hiermee ligt ook het ‘mandaat’ van de bewoner duidelijk vast: het is helder waarover geparticipeerd kan wordenen wat er met deze uitkomsten gaat gebeuren. Onze ervaring leert dat dit de gezonde en cruciale basis is voor goed participatieproces. Daarbij is de scope van de participatieopgave niet relevant;ook als er over niet veel zaken geparticipeerd kan of mag worden vormen de kaders en uitgangspunten en de heldere communicatie over het mandaat van de participant de sleutel tot het doorlopen van een succesvol proces.
Gedurende het proces wordt de efficiëntie, duurzaamheid en het gemak zichtbaar. Digitaal participeren en informatie delen zorgt voor een prettig en efficiënt projectproces waarbij met enthousiasme een groot draagvlak wordt gecreëerd. Men is goed geïnformeerd en voelt zich betrokken. Dit is een belangrijke stap naar het realiseren van een projectresultaat dat gedragen wordt door betrokken stakeholders en bewoners. De gemaakte keuzes zijn herleidbaar en daardoor logisch. Er bestaat geen groot papieren archief met beleidsstukken ontwerpen, retourenveloppen van enquêtes waar diverse stakeholders om de haverklap in moeten zoeken. Alles is goed georganiseerd en direct raadpleegbaar.
Echter, het doorlopen van een digitaal proces ontslaat ons niet op andere wijze te communiceren. In tijden van Corona is het een noodzaak, maar zichtbaarheid en het gesprek met de betrokkene is heel belangrijk. We geloven in en zijn voorstander van een hybride vorm van participeren waarbij digitale middelen en fysieke bijeenkomsten elkaar versterken.
Benieuwd hoe de participatieve aanpak met digitale tools uw project en organisatie naar het volgende niveau kan tillen? Bel 085-7928200 of mail dan naar jesse.kleijwegt@gebiedsmanagers.nl of cyril.parchomov@gebiedsmanagers.nl
Benieuwd naar onze andere speerpunten en klikbare infographics? Kijk op www.gebiedsmanagers.nl/speerpunten